బువ్వ ఎక్కువ… తాకత్ తక్కువ ! తెలంగాణలో బ్యాలెన్స్డ్ ఫుడ్ సంక్షోభం.

🥣 డా. కేశవులు భాషవత్తిని. ఎండి. సైకియాట్రీ.
చైర్మన్ : తెలంగాణ మేధావుల సంఘం.

తెలంగాణలో ప్రతి ఇంటిలోనూ బువ్వ వాసన ఉంటుంది. అన్నం ఉడుకుతుంది, పప్పు పులుసు మరు గుతుంది, చుట్టుపక్కల చప్పుళ్లు — “ఇంకో కడిగెన్నం పెట్టు రా!” అనే మాటలు వినిపిస్తాయి. కానీ ఇదే ఇంటిలో కాస్త గమనిస్తే, ఆ బువ్వ తిన్నవారి శరీరాలు క్షీణంగా ఉంటాయి, మహిళల ముఖాల్లో రక్తహీనత, పిల్లల్లో బలహీనత, వృద్ధుల్లో అలసట స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది.అప్పుడు మనసులో ఒక్క ప్రశ్న కలుగుతుంది —
“ఇంత తింటున్నారు, కానీ బలం ఎందుకు రావట్లేదు? అదే ప్రశ్నే ఈ వ్యాసానికి మూలం. తెలంగాణలో ప్రజలు తింటున్నారు — కానీ సమతుల్యంగా తినట్లేదు.తిండి కడుపు నింపుతోంది, కానీ శరీరాన్ని బలపరచడం లేదు.ఈ వ్యాసం ఆ విరోధాన్ని అర్థం చేసుకునే ప్రయత్నం.

తెలంగాణ ఆహార సంస్కృతి వైవిధ్యభరితం. గతంలో ఈ ప్రాంత ప్రజలు పొలం పంటలకే ఆధారపడి ఉన్నారు. జొన్న, సజ్జ, రాగి వంటి ధాన్యాలు ప్రధాన ఆహారం. పప్పు, పచ్చళ్ళు, పులుసులు, చెరకు రసం, సీజనల్ కూరగాయలు — అన్నీ మిశ్రమంగా ఉండేవి. పంటలతో జీవనం కుదురుతుండేది కాబట్టి, శరీరానికి కావలసిన కార్బోహైడ్రేట్లు, ప్రోటీన్లు, విటమిన్లు సహజంగానే అందేవి. కానీ పట్టణీకరణ, పచ్చదనం తగ్గిపోవడం, మార్కెట్ ఆధారిత ఆహార వ్యవస్థ పెరగడంతో జొన్న రొట్టెలు, రాగి అంబళం వంటి పోషక ఆహారాలు నశించాయి. అదే సమయంలో బిర్యానీ, రైస్, ఆయిల్, ఫ్రైడ్ ఫుడ్స్ వంటి అధిక కేలరీల ఆహారం పెరిగింది. ఇప్పుడు “బువ్వ” ఎక్కువ — కానీ “తాకత్” ఇవ్వే పౌష్టిక విలువ తక్కువ.

ఆహార భద్రత vs పోషక భద్రత —

గోధుమ బస్తా దొరుకుతుంది, కానీ ఐరన్ ఎందుకు లేదు? భారతదేశంలో “ఫుడ్ సెక్యూరిటీ యాక్ట్” ద్వారా ప్రతి పేద కుటుంబానికి తిండి దొరుకుతుంది. తెలంగాణలో దాదాపు 85% కుటుంబాలు రేషన్ కార్డుల ద్వారా అన్నం, గోధుమలు, చక్కెర పొందుతున్నాయి.కడుపు నిండుతుంది — కానీ ఆరోగ్యం మెరుగుపడడం లేదు. ఎందుకంటే ఇది “ఫుడ్ సెక్యూరిటీ”, కానీ “న్యూట్రిషన్ సెక్యూరిటీ” కాదు. రేషన్ బియ్యంలో ప్రోటీన్, విటమిన్, ఐరన్, కాల్షియం వంటి మూలపదార్థాలు చాలా తక్కువ. ఆహారంలో కూరగాయలు, పండ్లు, పాలు, గుడ్లు లేకపోవడం వల్ల శరీరంలోని అవసరాలు నెరవేరవు. దీని ఫలితంగా — అనీమియా (రక్తహీనత), ప్రోటీన్ ఎముక బలహీనత, మైక్రోన్యూట్రియంట్ లోపం (విటమిన్ D, B12) లాంటివి విస్తృతంగా కనిపిస్తున్నాయి.

ప్రభుత్వ స్కీముల లోపాలు –

అన్నపూర్ణ పథకం (5 రూపాయల భోజనం), మిడ్డే మీల్ స్కీమ్, అంగన్వాడీ సప్లిమెంటరీ న్యూట్రిషన్, రేషన్ రైస్ డిస్ట్రిబ్యూషన్, కాని ప్రభుత్వ నివేదికల ప్రకారం, ఆహారం నాణ్యత తక్కువగా ఉంది.కానీ వీటిలో 80% దృష్టి తిండి అందించడంపైననే తప్ప పోషక విలువ పెంపుపై లేక పోవడం బాధాకరం.పిల్లలకు కేవలం కేలరీలు దొరుకుతున్నాయి కానీ మినరల్స్ లేవు. మిడ్డే మీల్‌లో ఉన్న బియ్యం, పప్పు కర్రీతో పాటు గుడ్డు ఒక్కటి మాత్రమే — అది కూడా చాలా చోట్ల రోజూ దొరకదు.5 రూపాయల భోజనంలో 500 కేలరీలు ఉన్నా, ప్రోటీన్ 10 గ్రాములు మాత్రమే. అంటే కడుపు నిండినా, బలం తక్కువ. దీని ఫలితంగా, 5 ఏళ్లలోపు పిల్లల్లో 35% మందికి బరువు తక్కువ, 30% మందికి రక్తహీనత, 25% మందికి స్టంటింగ్ (height growth delay) ఇవ్వన్నీ Telangana Health Survey (2024) తెలిపిన గణాంకాలు. గ్రామాల్లో కార్మికులు రోజూ కష్టపడుతున్నారు. కడుపు నింపుకునే తిండి దొరుకుతుంది — కానీ అది బియ్యం, పప్పు, కూరగాయలతో పరిమితం.నేషనల్ ఇనిస్టిట్యూట్ ఆఫ్ న్యూట్రిషన్ (NIN) హైదరాబాదు చేసిన అధ్యయనం ప్రకారం, తెలంగాణ గ్రామీణ ప్రజల్లో ప్రోటీన్ ఇన్టేక్ 30% తక్కువగా ఉంది.ప్రధాన కారణాలు, గుడ్లు, పాలు, మాంసం ఖరీదు పెరగడం, పప్పు ధరలు ఎక్కువ కావడం, మార్కెట్ ఆహారం పై ఆధారపడడం, అవగాహన లోపం వల్ల కూలీలు, మహిళలు తరచుగా అలసట, తలనొప్పి, రక్తహీనత, కండరాల బలహీనతతో బాధపడుతున్నారు.

బరువు పెరుగుతోంది –
కానీ బలం తగ్గుతోంది…

పాత తరం పంటలు పండించేది, వాటినే తినేది. ఇప్పటి తరం ప్యాకేజ్డ్ ఫుడ్, ఇన్‌స్టంట్ నూడుల్స్, కార్బొనేటెడ్ డ్రింక్స్ తింటోంది.తాతలకు పంటలు, మనవలకు ప్యాకెట్ల ఫుడ్ అలవాటయ్యింది. పోషక విలువలు తగ్గి, కెమికల్ యాడిటివ్స్ పెరిగాయి. దీని ఫలితంగా Telanganaలో పిల్లల్లో విటమిన్ లోపం 60% వరకు పెరిగింది (NIN, 2023). తెలంగాణలో కొన్ని వర్గాల ఆహారపు అలవాట్లు సాంప్రదాయకంగా పరిమితమైనవి. వెజిటేరియన్ వర్గాల్లో ప్రోటీన్ లోపం అధికం. ఇక తెలంగాణలో మహిళల్లో రెండు విరుద్ధ ధోరణులు కనిపిస్తున్నాయి, పేద మహిళల్లో మాల్న్యూట్రిషన్, పట్టణ మహిళల్లో ఓబేసిటీ, రెండు సందర్భాల్లోనూ సమతుల్య ఆహారం లోపం ప్రధాన కారణం.పల్లె మహిళలు కష్టపడుతూనే తిండి తక్కువ తింటారు. పట్టణ మహిళలు కూర్చునే పనులు చేస్తూ, ఫాస్ట్ ఫుడ్ తింటారు.మహిళలకు “తక్కువ తిను, పిల్లలకు పెట్టు” అనే సంస్కారం ఉంది. ఇది పోషక ద్రోహం, రెండు సందర్భాల్లోనూ ఐరన్, కాల్షియం, విటమిన్ లోపం అధికం.దీని ఫలితంగా అనీమియా, మసిల్ వీక్‌నెస్, తలనొప్పులు, సైకాలజికల్ డిప్రెషన్ కూడా పెరిగాయి.

వైద్యుల హెచ్చరికలు –

తెలంగాణ రాష్ట్ర వైద్యులు ఇటీవల ఇచ్చిన నివేదికల్లో చెప్పిన హెచ్చరికలు, ప్రతి 3 మహిళల్లో ఒకరికి రక్తహీనత ఉంది. ప్రతి 5 పిల్లల్లో ఒకరికి స్టంటింగ్. ప్రతి 10 పెద్దల్లో నలుగురికి ఓబేసిటీ లేదా డయాబెటిస్.ఇవి కేవలం ఆరోగ్య సమస్యలు కాదు — ఇది ఆహార వ్యవస్థ సంక్షోభం. హైదరాబాద్, వరంగల్, కరీంనగర్ , ఖమ్మం, నిజామాబాద్ వంటి పట్టణాల్లో యువత “స్పీడ్ లైఫ్”లో తిండి కూడా స్పీడ్ ఫుడ్ అయింది.వర్క్ ప్రెజర్, టిఫిన్ టైమ్ లేకపోవడం, ఫ్రైడ్ ఫుడ్ మీద ఆధారం — ఇవి “బువ్వ ఎక్కువ, తాకత్ తక్కువ” తరహా కొత్త తరం తయారుచేశాయి. పిల్లలలో ఓబేసిటీ, PCOD, డయాబెటిస్, ఆక్సిడేటివ్ స్ట్రెస్ వంటి సమస్యలు పెరిగాయి. సమతుల్య ఆహారం అంటే కేవలం ఫుడ్ పిరమిడ్ కాదు — అది మన ఆలోచనల ప్రతిబింబం. పోషక లోపం ఉన్నవారిలో డిప్రెషన్, మూడ్ స్వింగ్స్, అలసట ఎక్కువగా కనిపిస్తాయి. విటమిన్ D, B12, ఐరన్ లోపం నేరుగా న్యూరోకెమికల్ అసమతుల్యతలకు దారితీస్తుంది.అంటే బువ్వ తినడమే కాదు — దానిలో మనసు బలం కూడా దాగి ఉంది. సాధారణ కుటుంబం కూడా సులభంగా పోషకాహారం తీసుకోవడానికి కొన్ని మార్గాలు, పప్పు-గుడ్డు-పాలు రొటేషన్ చేయడం, రాగి, జొన్న వంటి మిల్లెట్స్ వాడకం పెంచడం, పచ్చి కూరగాయలు, పండ్లు తప్పక తీసుకోవడం, పిల్లలకు స్కూల్ న్యూట్రిషన్ ఎడ్యుకేషన్ ఇవ్వడం, తక్కువ నూనె, ఎక్కువ ప్రోటీన్ లాంటి పద్దతులు పునరుద్ధరించడం.

వ్యాధుల దిశగా –

ఇది అత్యంత ప్రమాదకరమైన దశ.:తెలంగాణలో ఒకవైపు పేదలకు రక్తహీనత, మరోవైపు మధ్యతరగతికి డయాబెటిస్. ఆహారంలో సమతుల్యత లేకపోవడం అనగా కేలరీలు అధికం, ప్రోటీన్ తక్కువ, ఫైబర్ తక్కువ, ఫ్యాట్స్ ఎక్కువ, ఇది “డబుల్ బర్డన్ ఆఫ్ మాల్న్యూట్రిషన్” — ఒక రాష్ట్రం పేదరికం మరియు ఓబేసిటీ రెండింటినీ భరిస్తోంది.ఆహారం కేవలం శరీర అవసరం కాదు. అది ఆర్థిక పరిస్థితిని ప్రతిబింబిస్తుంది.పేద కుటుంబాలు తక్కువ ఖర్చుతో ఎక్కువగా తినగలిగే పదార్థాలను ఎంచుకుంటాయి: బియ్యం, రొట్టె, చింతకాయ పచ్చడిలు కడుపును నింపుతాయి కానీ పోషణ ఇవ్వవు.ప్రోటీన్ వనరులు (గుడ్లు, మాంసం, పాలు) ఖరీదుగా మారడంతో ఆ వర్గాలకు అందుబాటులో లేవు. దీని ఫలితంగా తర్వాత తరం “కాలరీలు రిచ్ కానీ న్యూట్రియంట్ పూర్” అన్నట్టుగా జనాభా తయారవుతోంది.తెలంగాణ గ్రామాల్లో “పసుపు రంగు” ముఖాలు, కళ్ల కింద నలుపు — ఇవన్నీ పోషక లోపాల ప్రతిబింబాలు.విటమిన్ D లోపం వల్ల ఎముకల బలహీనత, విటమిన్ B12 లోపం వల్ల న్యూరోలాజికల్ సమస్యలు, ఐరన్ లోపం వల్ల రక్తహీనత, ఐయోడిన్ లోపం వల్ల థైరాయిడ్ వ్యాధులు, ఇవి “హిడెన్ హంగర్” గా పిలుస్తారు — కడుపు నిండినా శరీరం ఆకలితో ఉంటుంది.

భవిష్యత్తు దిశ —

తెలంగాణ అభివృద్ధి అన్నది GDP పెరుగుదలతో కొలవలేం. జనాభాలోని బలం, ఆరోగ్యం, శక్తి — ఇవే అసలైన సూచీలు. ప్రభుత్వం, మీడియా, విద్యాసంస్థలు కలిసి “పోషక తెలంగాణ” అనే నినాదంతో పని చేయాలి. స్కూల్ సిలబస్‌ లో “న్యూట్రిషన్ అవగాహన” తప్పనిసరి కావాలి.ప్రతి గ్రామంలో “పోషక మేళా” నిర్వహించాలి.తెలంగాణ మట్టిలో పుట్టిన బలం తిరిగి ఆహారంలోకి రావాలి. పప్పు, మిల్లెట్, పాలు, పండ్లు, ఇవి తిరిగి మన భోజనంలో స్థానం సంపాదించాలి.కడుపు నిండటం కాదు, శరీరానికి బలం రావడం లక్ష్యం కావాలి. ఇది కేవలం పోషకాహార మార్పు కాదు — ఇది ఒక సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనం. బువ్వతో జీవనం సాగుతుంది, కానీ సమతుల్య బువ్వతోనేఅసలు సిసలైన జీవితం నిలుస్తుంది.