🧘♀️యోగం శాస్త్రబద్ధమేనా? ఒక శాస్త్రీయ, విశ్లేషణాత్మక సమీక్ష
Is Yoga Scientific ? –
A Critical and Analytical Study in Telugu.
🔷 వ్యాసకర్త : డా. కేశవులు భాషవత్తిని. ఎండి. చైర్మన్ : తెలంగాణ మేధావుల సంఘం.
యోగం అనే పదం సంస్కృత భాషలోని “యుజ్” అనే మూల పదం నుండి వచ్చింది, దీని అర్థం “ఒకతై చేస్తోంది”, “సంయోగం” లేదా “యూనియన్”. పతంజలి మహర్షి రచించిన యోగసూత్రాలు యోగ శాస్త్రానికి మూలాధారం. మన భారతీయ సంస్కృతిలో యోగానికి విశిష్టమైన స్థానం ఉంది. యోగాన్ని కేవలం వ్యాయామంగా కాకుండా, శరీర–మనసుల సమతుల్యత కోసం, ఆధ్యాత్మిక శుద్ధి కోసం, జీవన విధానంగా పాటిస్తారు. అయితే యోగం శాస్త్రబద్ధమా? అంటే, దీనికి ఆధునిక శాస్త్ర ప్రమాణాల ప్రకారం ధ్రువీకరణ ఉందా? ఈ ప్రశ్న చాలామందిని ఆశ్చర్యపరుస్తోంది. యోగం అంటే శరీరం, మనసు, ఆత్మ సమన్వయం. “యోగః చిత్త వృత్తి నిరోధః” అని పతంజలి యోగసూత్రాల్లో పేర్కొనబడింది. ఇది కేవలం వ్యాయామ విధానం కాదు, ఓ జీవనశైలి
యోగం యొక్క ఎనిమిది దశలు (అష్టాంగ యోగం):
- యమ – సామాజిక నియమాలు (అహింస, సత్యం, అస్తేయం, బ్రహ్మచర్యం, అపరిగ్రహం).
- నియమ – వ్యక్తిగత నియమాలు (శౌచం, సంతోషం, తపస్సు, స్వాధ్యాయం, ఇశ్వరప్రణిధాన).
- ఆసన – శరీర స్థితి.
- ప్రాణాయామ – శ్వాస నియంత్రణ.
- ప్రత్యాహార – ఇంద్రియ నియంత్రణ.
- ధారణ – ఏకాగ్రత.
- ధ్యానం – ధ్యాన స్థితి.
- సమాధి – పరిపూర్ణ లయ స్థితి.
🔷2. యోగంలో ఉన్న విభాగాలు
- హఠయోగం – శరీర కేంద్రితం
- రాజయోగం – ధ్యాన ఆధారిత యోగం
- భక్తి, జ్ఞాన, కర్మయోగాలు – భిన్నమైన మార్గాలు
- అష్టాంగ యోగం – యమ, నియమ, ఆసన, ప్రాణాయామ, ప్రత్యాహార, ధారణ, ధ్యానం, సమాధి
🔷3. ఆధునిక పరిశోధనల ప్రకారం ;
🧠 1. న్యూరోసైన్స్ దృష్టికోణం:
ఫంక్షనల్ MRI (fMRI), EEG, మరియు PET స్కాన్ లాంటి ఆధునిక న్యూరో టెక్నాలజీల ద్వారా ధ్యానం మరియు ప్రాణాయామం సమయంలో మెదడు లో prefrontal cortex, insula, amygdala, hippocampus వంటి భాగాల్లో గణనీయమైన మార్పులు గుర్తించబడ్డాయి..
ధ్యానం వల్ల stress hormone cortisol స్థాయి తగ్గుతుంది.
సెరొటోనిన్, డోపమైన్ వంటి మూడ్ మెరుగుపరిచే రసాయనాల స్థాయిలో పెరుగుదల.
మెమొరీ, decision making మెరుగవుతుంది.
👉 2011లో Harvard Medical School చేసిన అధ్యయనం ప్రకారం, యోగం వలన మెదడులో గ్రే మేటర్ డెన్సిటీ పెరుగుతుందని తేలింది.
❤️ 2. కార్డియోలాజీ & శ్వాసకోశ సంబంధిత ప్రయోజనాలు:
ప్రాణాయామం శ్వాస నియంత్రణ ద్వారా ఊపిరితిత్తుల సామర్థ్యాన్ని పెంచుతుంది
రక్తపోటు, గుండె గতি నియంత్రణలో సహాయపడుతుంది.
Heart Rate Variability (HRV) మెరుగుపడుతుంది – ఇది మంచి ఆరోగ్య సూచికగా గుర్తించబడింది
👉 2014లో American Heart Association ప్రచురించిన రిపోర్ట్ ప్రకారం, యోగం వల్ల హై బీపీకి సహజ మార్గంగా నియంత్రణ లభిస్తుంది.
😌 3. మానసిక ఆరోగ్యం పైన ప్రభావం:
యోగా అభ్యాసం వల్ల డిప్రెషన్, ఆంగ్సైటీ తగ్గుతాయని పలు క్లినికల్ ట్రయల్స్ చెబుతున్నాయి.
Cognitive Behavioral Therapy (CBT)తో కలిపి యోగాన్ని ఉపయోగించినప్పుడు మంచి ఫలితాలు కనిపించాయి.
PTSD, OCD, ADHD వంటి సమస్యలకు సహాయకంగా ఉందని అధ్యయనాలు తేల్చాయి.
👉 National Institute of Mental Health & Neurosciences (NIMHANS) బెంగళూరు వారు యోగాన్ని మానసిక ఆరోగ్య చికిత్సలో భాగంగా స్వీకరించారు.
🧬 4. బయోకెమికల్ మార్పులు:
యోగ అభ్యాసం వల్ల DNA expression స్థాయిలో మార్పులు (epigenetic changes) వస్తున్నట్లు తాజా అధ్యయనాలు చూపిస్తున్నాయి
శరీరంలో ఉన్న ఇన్ఫ్లమేటరీ మార్కర్స్ (IL-6, TNF-alpha) తగ్గుతున్నట్లు తేలింది
Telomerase activity పెరగడం వల్ల జీవనకాలం పెరగొచ్చని సూచనలు ఉన్నాయి
🔷4. యోగం: కేవలం భ్రమలూ? లేక నిజమైన శాస్త్రమా?
❌ అపోహలు:
యోగం = మతం అనే అపోహ.
యోగం = జిమ్ వ్యాయామం అనే అపోహ.
యోగం = మేజిక్ లేదా మిరాకిల్ అని భావించడం.
✅ నిజం:
యోగం అనేది Evidence-Based Wellness System.
ఇది శరీర చిత్త ఆత్మ సమతుల్యత సాధించే ఒక విధానం.
శ్వాస నియంత్రణ, ధ్యానం, శరీర ఆసనాల సమ్మిళిత సమాహారం
🔷5. ప్రాచీన గ్రంథాలు – శాస్త్రబద్ధత ఆధారాలు
పతంజలి యోగసూత్రాలు యోగ శాస్త్రానికి మూలగ్రంథం
భగవద్గీత కర్మ, జ్ఞాన, భక్తి యోగాల సమ్మేళనం
హఠయోగ ప్రదీపిక హఠయోగ విధానాల శాస్త్రబద్ధ వివరాలు
🔷6. యోగంపై సైంటిఫిక్ రీసెర్చ్‌లు (ఉదాహరణలు)
Harvard Medical School యోగతో కార్టిసోల్ స్థాయిలు తగ్గడం.
NIMHANS (బెంగళూరు) యోగతో మానసిక స్థైర్యం పెరుగుతుంది.
Stanford University ధ్యానంతో మెదడు స్ధిరత మెరుగవుతుంది.
🔷7. WHO (World Health Organization) లో యోగ స్థానం
Yoga for Health Initiative ప్రారంభించింది
WHO గైడ్‌లైన్స్‌లో యోగాన్ని ప్రాథమిక ఆరోగ్య విధానాల్లో చేర్చారు
International Day of Yoga (June 21) – UNO గుర్తింపు
🔷8. భారత ప్రభుత్వ శాస్త్రీయ ధృవీకరణ
AYUSH మంత్రిత్వ శాఖ ద్వారా యోగాన్ని శాస్త్రబద్ధంగా ప్రోత్సహిస్తున్నది
Morarji Desai National Institute of Yoga – గణనీయ పరిశోధనలు
Yoga Certification Board (YCB) – ప్రమాణిత శిక్షణా విధానం
🔷9. నేడు ప్రపంచం మొత్తం ఎందుకు యోగాన్ని అంగీకరిస్తోంది?
- యూరప్ & అమెరికా దేశాల్లో యోగ స్టూడియోలు విస్తృతంగా ఏర్పడ్డాయి
- కార్పొరేట్ కంపెనీలు ఉద్యోగుల కోసం యోగ క్లాసులు నిర్వహిస్తున్నాయి
- సైన్స్ ఆధారిత మెడికల్ జర్నల్స్లో యోగపై అసంఖ్యాకమైన పరిశోధనలు
🔷10. ముఖ్యమైన గణాంకాలు:
యోగ చేస్తోన్న ప్రపంచవాసులు 30 కోట్లకు పైగా (2024 గణాంకం)
ఇండియాలో యోగానుబంధ పరిశోధన కేంద్రాలు 200+
యోగపై పబ్లిషైన శాస్త్రీయ పేపర్లు 5000+ (PubMed ఆధారంగా)
🔷11. యోగం = సైన్స్ + ఆధ్యాత్మికత
శాస్త్రబద్ధత: శ్వాస, నాడులు, మానసిక స్థితి, నాడీ శుద్ధి వంటి అంశాలపై పరిశోధనలు
ఆధ్యాత్మికత: ఆత్మను చేరుకోవాలనే యోగ లక్ష్యం.
✅ ముగింపు:
ఇది కేవలం వ్యాయామం కాదు. ఇది ఒక శాస్త్రం, ఒక తత్వం, ఒక సంస్కృతి, ఒక ధ్యాన మార్గం. మనం యోగాన్ని చరిత్రగా కాకుండా నిత్యజీవిత భాగంగా అనుసరించాలి. ఇది ఒక ప్రాచీన భారతీయ శాస్త్రం — మనస్సు, శరీరం, ప్రాణం, ఆత్మ అన్న నాలుగు అంశాల మధ్య సమతుల్యతను ఏర్పరచే సమగ్ర విజ్ఞానం. అందుకే…యోగం శాస్త్రబద్ధమే! సద్వినియోగం మన భవిష్యత్‌ను మారుస్తుంది.
