డ్రోన్లతో యుద్ధమా ?
మిస్సైళ్లు ఎందుకు వాడటం లేదు?
డాక్టర్. బి. కేశవులు. ఎండి. సైకియాట్రీ,
యుద్ధ వ్యూహాల పై విశ్లేషణాత్మక విశ్లేషణ…
ప్రశ్న వెనక బలమైన వ్యూహాత్మక, ఆర్థిక, మరియు రాజకీయ కారణాలున్నాయి. ఈ విషయాన్ని మూడింతలుగా విశ్లేషించొచ్చు,ఖర్చు తక్కువ, నష్టం తక్కువ, డ్రోన్లు తక్కువ ఖర్చుతో, దాదాపు నష్టరహితంగా (మానవ ప్రాణ నష్టం లేకుండా) పనిని పూర్తి చేస్తాయి. ఓ మిస్సైల్ వందల కోట్లు ఖర్చవుతుంటే, ఒక కమర్షియల్ డ్రోన్ లక్షలలో పని చేస్తుంది.సూక్ష్మ లక్ష్యాలను ఛేదించగల సామర్థ్యం, డ్రోన్లు ఎక్కువగా టార్గెట్ స్పెసిఫిక్‌గా ఉంటాయి. అంటే ఒకే ఒక్క ఉగ్రవాద శిబిరాన్ని లేదా టెర్రరిస్టును గమ్యంగా చేసుకుని దాడి చేయొచ్చు. గూఢచారిత్వం + దాడి రెండు ఒకటే: డ్రోన్లు మొదటే సర్వే చేసి, ఆ తర్వాత వెంటనే దాడికి మారతాయి. ఇది మిస్సైళ్లకు సాధ్యం కాదు.
- మిస్సైల్ వాడకానికి పరిమితులు –
వ్యూహం, మానవ హక్కుల పరంగా
మిస్సైల్ దాడులు = యుద్ధ ప్రకటన: బాలాకోట్ మాదిరిగానే పెద్ద మిస్సైల్ దాడులు జరిగితే, అది ఓపెన్ వార్ లాగా పరిగణిస్తారు. అంతేకాక, అంతర్జాతీయంగా తీవ్ర విమర్శలు ఎదురయ్యే అవకాశం ఉంటుంది. నివాస ప్రాంతాల్లో లక్ష్యాలు ఉంటే మిస్సైల్ ప్రమాదకరం: పాక్ ఉగ్రవాద శిబిరాలు నివాస ప్రాంతాల్లో దాక్కుంటే, మిస్సైల్ దాడి పౌరుల ప్రాణాలు తీసే ప్రమాదం ఉంది. ఇది జెనీవా కన్‌వెన్షన్‌లను ఉల్లంఘించొచ్చు. ఆర్థికంగా ఎక్కువ ఖర్చు, ఒక్కో బ్రహ్మోస్ మిస్సైల్ ఖర్చు ₹25–₹30 కోట్ల మధ్య ఉండొచ్చు. అలాంటిది చిన్న లక్ష్యాల కోసం వాడటం వ్యర్థం.
- అత్యాధునిక డ్రోన్ యుద్ధం –
భారత్ మారుతోన్న వ్యూహం
ఇజ్రాయెల్, అమెరికా లాంటి దేశాల తరహాలో: భారత్ ఇప్పుడు అమెరికా MQ-9B డ్రోన్లను కొనుగోలు చేస్తోంది. ఇవి చాలా దూరం వరకూ ఫ్లై అవుతూ, నిర్దిష్ట లక్ష్యాలపై దాడి చేయగలవు.
సిఆర్ఆర్ (Cost-Risk-Result) లో డ్రోన్లే బెస్ట్: ప్రయోజనం, ఖర్చు, రిస్క్—all considered—డ్రోన్లు ఇప్పుడు మిస్సైళ్ల కంటే సరైన ఎంపికగా భారత్ ఆలోచిస్తోంది.
ఇన్ఫర్మేషన్ వార్‌లో డ్రోన్ల ప్రాముఖ్యత: సర్వెయిలెన్స్, డిజిటల్ రికార్డింగ్, రియల్ టైమ్ ఫీడ్—all these help in creating evidence-based diplomacy. మిస్సైల్ దాడులకు ఇది సాధ్యం కాదు.
భారతదేశం ప్రస్తుతం పాకిస్తాన్‌పై నేరుగా సంపూర్ణ యుద్ధం చేయకుండా, “సూక్ష్మ వ్యూహా దాడులు” అనే విధానాన్ని అనుసరిస్తోంది. దీనిలో డ్రోన్ల వాడకమే కీలకం. మిస్సైళ్లు ఓపెన్ వార్‌గా మారే ప్రమాదం ఉన్నందున, వాటి వినియోగాన్ని సరిహద్దుల వద్ద వదిలేస్తున్నారు.
