డాక్టర్. బి . కేశవులు. ఎండి. చైర్మన్ : తెలంగాణ మేధావుల ఫోరం.
భారతదేశానికి ఎదురవుతున్న సవాళ్లలో పాకిస్తాన్ ఆక్రమిత కాశ్మీర్ (పీఓకే) ప్రధానమైనదిగా నిలిచింది. ఇది కేవలం భూభాగ వివాదం మాత్రమే కాదు; భారతదేశపు స్వతంత్రత, భౌగోళిక సమగ్రత, జాతీయ గౌరవానికి సంబంధించిన అంశం. 1947లో భారత విభజన సమయంలో జరిగిన రాజకీయ భ్రాంతులు, పాకిస్తాన్ కుట్రలు, బ్రిటిష్ రాచరిక విధానాల వల్ల పీఓకే సమస్య జన్మించింది. ప్రస్తుతానికి ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ ఎదుట ఉన్న రెండు ప్రధాన మార్గాలు: ఒకటి ప్రత్యక్ష యుద్ధం ద్వారా పీఓకేను స్వాధీనం చేసుకోవడం,
రెండవది వ్యూహాత్మక, రాజకీయ, ప్రజాస్వామ్య పద్ధతుల్లో పీఓకేను తిరిగి సాధించడం.
ప్రత్యక్ష యుద్ధ మార్గం:
భారతదేశం, ప్రపంచంలో నాల్గవ అతిపెద్ద సైనిక శక్తిగా నిలిచింది. భారత సైన్యం అత్యాధునిక ఆయుధాలు, శిక్షణ, సమాచార వ్యవస్థలు కలిగి ఉంది. భారత సైన్యంలో సుమారు 14 లక్షల యాక్టివ్ సైనికులు, 9600 ట్యాంకులు, 2200 యుద్ధ విమానాలు ఉన్నాయి. రఫేల్, బ్రహ్మోస్ వంటి ఆయుధాలు యుద్ధ సామర్థ్యాన్ని పెంచుతున్నాయి. భారత నావికా దళం మరియు వాయుసేనను చూసినప్పుడు, ఏషియా ఖండంలో భారత్‌కు స్పష్టమైన ఆధిక్యం ఉంది.
ప్రపంచ సైనిక వ్యయ గణాంకాలు (2024, SIPRI):
భారత్: $76.6 బిలియన్
పాకిస్తాన్: $11.2 బిలియన్
అయితే, ప్రత్యక్ష యుద్ధానికి అనేక ప్రమాదాలు ఉన్నాయి:
పాకిస్తాన్ అణ్వాయుధాలు కలిగిన దేశం. ప్రస్తుత అంచనాల ప్రకారం, పాక్ వద్ద 165 అణు వార్‌హెడ్‌లు ఉన్నాయి (Bulletin of Atomic Scientists, 2024).యుద్ధం వల్ల దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థ క్షీణించుతుంది. రష్యా-ఉక్రెయిన్ యుద్ధ ఉదాహరణలో, ఉక్రెయిన్ GDPలో 30% క్షీణత వచ్చింది. భారతదేశానికి OECD అంచనాల ప్రకారం ఒక్క యుద్ధ వారం రూ. 2 లక్షల కోట్ల వరకు ఖర్చవుతుంది. మానవ నష్టం, కార్గిల్ యుద్ధంలో 527 భారత జవాన్లు వీరమరణం పొందారు. యుద్ధం బహుళ ఫ్రంట్‌లలో జరిగితే వేల సంఖ్యలో ప్రాణనష్టం సంభవించవచ్చు.
యుద్ధ వ్యయం (ఊహించినది):
| కాల వ్యవధి | వ్యయం (రూ.లో)
1 వారము | 2 లక్షల కోట్లు |
1 నెల | 8 లక్షల కోట్లు |
3 నెలలు | 25 లక్షల కోట్లు.
ప్రఖ్యాత రిటైర్డ్ లెఫ్టినెంట్ జనరల్ సయ్యద్ అతా హసన్ ప్రకారం – “ఇప్పుడు ప్రత్యక్ష యుద్ధం అంటే అంతర్జాతీయంగా భారత్‌ను ఒంటరిగా మారుస్తుంది. భారత్ మౌలికంగా వ్యూహాత్మక ప్రతిస్పందనల దిశగా ఆలోచించాలి, పీఓకే ప్రజల్లో పెరిగుతున్న అసంతృప్తి భారతదేశానికి శక్తివంతమైన వ్యూహాత్మక ఆయుధంగా మారుతోంది. 2024లో POKలో 83 నిరసన కార్యక్రమాలు నమోదయ్యాయి. ముఝఫ్ఫరాబాద్, గిల్గిత్, బెళ్లాస్తాన్ ప్రాంతాల్లో విద్యుత్ కోతలు, నీటి ఎద్దడి, పాక్ ఆర్మీకి వ్యతిరేకత పెరిగింది. శాంతియుత ఉద్యమాలు, పీఓకే ప్రజల ఆకాంక్షలు, విద్యార్థి సంఘాలు – ఇవన్నీ దేశప్రముఖ మాధ్యమాలలో వార్తలయ్యాయి.
పీఓకే లో నిరసనలు (2024):
ముఝఫ్ఫరాబాద్: 37, గిల్గిత్: 26, బెళ్లాస్తాన్: 20
పీఓకేలో పాక్ వ్యతిరేకత (టెర్రా రీసెర్చ్ సర్వే – 2024):
మొత్తం ప్రశ్నించిన వారిలో 62% పాక్ పాలనపై అసంతృప్తిగా ఉన్నారు
41% మంది భారత్‌తో విలీనం కావడాన్ని పరిగణలోకి తీసుకుంటున్నట్లు తెలిపారు
18% మంది పూర్తిస్థాయి స్వతంత్ర దేశంగా ఉండాలనుకుంటున్నారు
ప్రొఫెసర్ బ్రహ్మా చేలాని వ్యాఖ్యానం – “పీఓకే ప్రజల్లో పెరుగుతున్న అసంతృప్తిని వ్యూహాత్మకంగా వాడుకోవాలి. ఇది ‘నిజమైన ప్రజాస్వామ్య ఉద్యమం’గా భారత్ మద్దతు ఇవ్వగలదు.”
అంతర్జాతీయ మద్దతు: ప్రపంచ రాజకీయ వాతావరణంలో శాంతియుత మార్గాలకే అధిక ప్రాధాన్యత ఉంది. అమెరికా, బ్రిటన్, ఫ్రాన్స్ వంటి దేశాలు పాకిస్తాన్‌ను ప్రోత్సహించవు కానీ ప్రత్యక్ష యుద్ధానికి వ్యతిరేకం. ఐక్యరాజ్యసమితి 47వ తీర్మానం ప్రకారం ప్రజల అభిప్రాయాన్ని గౌరవించాల్సిన అవసరం ఉందని పేర్కొంది.
అమెరికన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ పీస్ (2025):
“ఇండియా పీఓకేపై ప్రజా అభిప్రాయాన్ని ఆధారంగా తీసుకుంటే, అంతర్జాతీయ మద్దతు మరింత బలపడుతుంది.”
జర్మనీకి చెందిన ఇంటర్నేషనల్ క్రైసిస్ గ్రూప్ (ICG) నివేదిక:
“పాక్‌లో మిలటరీ పాలన, పీఓకే ప్రజల మనోభావాలను అణచివేస్తోంది. భారత్ వాటిని అంతర్జాతీయ వేదికలపై పరిచయం చేయాలి.”
భారత ప్రజాభిప్రాయం: సెంటర్ ఫర్ స్ట్రాటజిక్ స్టడీస్ నిర్వహించిన 2025 మార్చి సర్వే ప్రకారం:
ప్రత్యక్ష యుద్ధానికి మద్దతు: 42%
వ్యూహాత్మక సాధన: 51%
తటస్థంగా ఉన్నవారు: 7%
ఇది ప్రజల్లో కూడా శాంతియుత మార్గానికి ఎక్కువ మద్దతు ఉన్నదని సూచిస్తుంది. ముఖ్యంగా యువత, ఐటీ వృత్తిలో ఉన్న వారు, విద్యావేత్తలు వ్యూహాత్మక విధానాలకే ఎక్కువ ప్రాధాన్యత ఇస్తున్నారు.
చరిత్రలోని అనుభవాలు:
1971లో బంగ్లాదేశ్ స్వాతంత్ర్య సంగ్రామంలో భారత్ పాత్ర, అంతర్జాతీయ మద్దతు కలిగిన వ్యూహాత్మక యుద్ధం ఉదాహరణగా నిలుస్తుంది. కానీ అప్పట్లో పాక్‌కు అణ్వాయుధాలు లేవు. ప్రస్తుతం చైనా, పాక్, అమెరికా వంటి దేశాల మధ్య కూటముల ప్రభావం బలంగా ఉంది. చైనా ‘ఒబోర్’ ప్రాజెక్టులో భాగంగా పీఓకేలో భారీగా మౌలిక సదుపాయాల్లో పెట్టుబడులు పెట్టింది.
మోదీ దృష్టిలో వ్యూహాత్మక లెక్కలు:
మోదీకి ఎన్నికల లబ్ధి కావాలంటే యుద్ధం మార్గం ఉపయుక్తమవచ్చు. కానీ దీర్ఘకాలికంగా వ్యూహాత్మక, శాంతియుత మార్గం మోదీకి అంతర్జాతీయ స్థాయిలో గుర్తింపు, చరిత్రలో స్థానం కల్పిస్తుంది. అంతేకాదు, భారతదేశ భవిష్యత్ భద్రతా నిర్మాణానికి కూడా ఇది మేలు చేస్తుంది. 2024లో మోదీ చేసిన ప్రసంగంలో ఆయన ఇలా చెప్పారు: “పీఓకే ప్రజలు చెప్పకముందే మా గుండెల్లో ఉన్నారు. కానీ ప్రజల చైతన్యం వచ్చినప్పుడు, భారత్ చేతులు చొప్పిస్తుంది.”
మూడో మార్గం –
హైబ్రిడ్ వ్యూహం: ఇది మోదీకి మరింత ప్రాధాన్యంగా భావించదగ్గ మార్గం. ఒకవైపు పీఓకేలోని ప్రజా చైతన్యానికి మద్దతు, మరోవైపు అంతర్జాతీయ వేదికలపై పాక్‌ను ఒత్తిడిలో పెట్టడం, ఆర్థికంగా పాక్‌ను ఇరుకున పెట్టే విధంగా వాణిజ్య, మానవ హక్కుల అంశాలపై దృష్టి పెట్టడం.
హైబ్రిడ్ వ్యూహ సాధనాలు:
పీఓకేలోని విద్యార్థుల సమస్యలపై UNO దృష్టి పెట్టించడం
Gilgit-Baltistanలో జరిగిన మానవ హక్కుల ఉల్లంఘనలపై వీడియో డాక్యుమెంటేషన్
పాక్ ఆర్థిక స్థితిపై IMF, FATF వేదికలపై భారత్ చర్చలు ప్రారంభించడం
మూడో పార్టీ పాత్రలు:
చైనా: CPEC ప్రాజెక్టు ద్వారా చైనా పీఓకేలో వాణిజ్య మార్గాలను అభివృద్ధి చేస్తోంది. ఇది చైనా‌కు వ్యూహాత్మక ప్రాముఖ్యత కలిగిన ప్రాంతం. ఇరాన్: చబహార్ పోర్ట్ అభివృద్ధి ద్వారా భారత్‌కు ప్రత్యామ్నాయ మార్గాలు కల్పించడంలో సహకరిస్తోంది. రష్యా: సంప్రదాయ మిత్రదేశం అయినప్పటికీ, ప్రస్తుతంలో చైనా-పాక్ సంబంధాల నేపథ్యంలో తటస్థంగా ఉంటోంది.
మోదీ తర్వాత ఏమవుతుంది?
భవిష్యత్ భారత నాయకత్వం కూడా పీఓకే విషయంలో స్పష్టమైన వ్యూహంతో ముందుకు సాగాలి. ఇది కేవలం మోదీ పాలనకు మాత్రమే పరిమితం కాకుండా, భారతదేశ భద్రతా ధోరణి కావాలి. రాజకీయ పార్టీలు విభిన్నంగా మాట్లాడినా, పీఓకే విషయంలో ఒకే రీతిగా ఉండటం అవసరం.
చారిత్రక ముగింపు :
పీఓకే భారతదేశ హృదయ భాగం. అది మోదీ పాలనలో తిరిగి సాధించాలన్న ఆత్మవిశ్వాసం ప్రజల్లో ఉంది. అయితే, దానిని సాధించే మార్గం శాంతియుతంగా ఉంటే – అంతర్జాతీయంగా గౌరవం, ఆర్థికంగా స్థిరత, ప్రజల్లో సమ్మతి పొందవచ్చు. ఈ సమస్య పరిష్కారానికి మోదీ తీసుకునే నిర్ణయం, భారత భవిష్యత్ దిశను నిర్దేశించనుంది. చివరగా, భారతదేశం పీఓకేను తిరిగి పొందాలంటే కేవలం సైనిక శక్తి కాదు, వ్యూహాత్మక విజ్ఞానం, అంతర్జాతీయ మద్దతు, ప్రజల చైతన్యం వంటి అంశాలు కీలకం అవుతాయి. మోదీ దిశగా సాగుతున్న మార్గం దేశ భద్రతపై, ప్రజల నమ్మకంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. ఇది చరిత్రకు దారితీసే నిర్ణయం.
